Büyük bir tantana ile, okul ve eğitim için harcanandan çok daha fazla emek-prova sonrası erişilen mezuniyet töreni, tamamen okul görevlilerinden başlamak üzere en üstteki kuvvet komutanına kadar bir ya da daha fazla üst kademeler için gösteri olduğunu sonradan idrak ettim; o zamanlar sıcağı sıcağına bu olayları, gençliğin verdiği deli-kanla birleşince bir gurur vesilesi olarak algılamıştım; töreni izlemeye gelen anne-baba ile. Ancak sonraları aslında verilen bu diplomanın gerçek dünyada hiç bir değeri olmadığı ancak emekli olup diploma gerektiği zaman ortaya çıktı.
Buradan yine plansız ve “…mış gibi” olmak üzere sınıf okullarına, görev eğitimi için sevk edildik. Ancak yine aynı hikaye; ders veren hocalar gemilerden dinlendirilmek üzere gönderilen, eğitimle alakası olmayan, fakat genelde iyi insanlar. ancak neylesin Mahmut, adamın eğitim seviyesi bizle aynı, yani özel yüksek okul mezunu, üniversite bile değil. Eğitim olmayınca, çalışması da sınavı da komedi şeklinde boşa geçen bir dönem daha; sorular çalınır, ders yerine kağıt oyunları, akşam orduevlerinde. Zaten ne çalışacaksın ki, ders yok, kitap yok, hoca yok, müfredat yok. Ancak hoca derse gelince ne anlatacağını görüyorsun, genelde de havanda su dövme şeklinde geçen bir altı ay. Sonra yine plansızlık-programsızlık bir yıl daha elektronik diye anlamsız bir kurs daha. Yine benzeri olaylar. Nihayet atamalar, gemilere; neye göre bilinmiyor; personel politikası, kariyer politikası yok; kim varsa personel atamada ki bunların da personel ya da o zamanlar adı bile bilinmeyen insan kaynakları ile alakası yok, tasarrufu ile; bir de sanırım yine tanıdık torpili geçerli.
Gemilere gelindiğinde olay iyice melankoliye dönüşüyor. Sürekli bir yere sürülen grup, okul sonrası Nirvana’ya erişeceğini zannederken, ikinci dünya savaşından emekli Amerikan gemilerinde eğitim ve savaş hazırlığı yerine, nöbet, o zamanlar gündemde olan kaçakçılık, yine anarşi denen olaylara karışan personel ve ömründe denizi görmediği halde gemide görevlendirilen askerlerle uğraşmak zorunda. Toplamda üç-buçuk yıl bulunduğum gemi görevi diğer arkadaşlara göre oldukça kısa sayılmasına rağmen genelde tüm olayları görmüş ve yaşamış oluyorsun; çünkü yıllardır tekrar eden aynı olaylar, sadece süre uzadıkça eziyeti de artmış oluyor.
Burada kalan arkadaşlara kolaylıklar dilerken, önüme PG diye adlandırılan Amerika’da Master yapma fırsatı çıkıyor; tabi fırsatı kaçırmamak gerekiyor. Mersin’de rotasyon görevinde Temmuz sıcağında çalıştığımı hatırlıyorum, fırsat buldukça. ABD için seçilince gemiden ayrılıyorum, dil kursu için. Dil kursu binası Karamürsel’de Amerikalılardan kalan bir okul binası. Burada hatırladığım tek katlı ve uzun okul binası kapılarının kilitli olması, sadece tek giriş kapısı açık; nedense bu aklımda kalmış; sanırım Amerikalılar fazla yapmış kapıları diye kilitlemişlerdi.
Izdırap burada da bitmiyor; bu kez para meselesi ortaya çıkıyor. O zamanlar döviz taşımak, bulundurmak kaçakçılık suçu sayılıyor, ülke de döviz yok zaten, ekonomi berbat. Bizden önceki devre ile birlikte bizim dönem ABD maaşları kesilmiş üçte bir oranında. Bizden öncekiler 1.300 dolar alırken bize takdir edilen 465 dolar deniyor; ev kirası o zaman için, iki oda 350 dolar. Bunda Sadun denen bir kişinin kapris ve kıskançlığının rol oynadığı söyleniyor; kendisi personel başkanı o zamanlar. İstemeyen gitmesin diyor, zorla değil ya!
PG School, bu kadar yaşanmışlıkların üzerine kaymak gibi geliyor, her ne kadar pek çok kişinin gizli gizli pizza dağıtım işinde çalışarak ailesini geçindirmeye çalışmasına rağmen. Giderken zulalarda mümkün olduğunca dolar getirmeye çalışıyoruz. Ancak zaten elde avuçta bir şey yok ki! Buna rağmen orada görülen muamele, okul kalitesi, dünyanın dört bir yanından arkadaşlar, dersler, serbest yaşam, bu kadar yıllık baskı ve sevgisiz ortamın üzerine iyi geliyor o zamanlar. Sivil giyiniyoruz, o zamanlar bir marifet sayılan bıyık bıraka biliyorsun, başında psikopatlar yok, en kıdemli kişi sorumlu ortamdan. BS derecesi alınıyor, ardından MS başlıyor güzel gidiyor. Bu arada ilk defa karacı ve havacılar da buraya dadanıyor, Naval PG School olmasına rağmen. Bir “devenin nerem doğru demesi” olayı daha yaşanıyor: Karacılar binbeşyüz-ikibin dolar alıyor, havacı 2.300 dolar; neymiş memleketin dövizi yokmuş. Bizden öncede iki üst sınıf denizciler 1.300 dolar almakta idi. Yani normal bir ortamı bile bu kadar bozabilen bir koordinasyonsuzluk ve hakkaniyetsizlik.
PG dönüşü yine bir düzen değişikliği; dedik ya olay kişiselleştirilmiş. Eskiden dönenler doğrudan mühendis sınıfına alıp, okullarda ya da tersanelerde çalıştırılırken, şimdi deniz sınıfına devam, sancağa selam denmiş. Neyse ki ben bir dönem erken bitirip döndüğüm için (bunu da neden yaptığımı bilmiyorum, para az diye çoluk çocuğu erken gönderdim ondan mı bilmiyorum, yine gençlik işte) arada kaynayıp karaya tayin oluyorum. Ancak uslanmıyorum. Akademi sınavlarına girip burada devam ediyorum maceraya.
Akademinin ne olduğunu da bu arada görüyorum;zaten nasıl farklı olsun ki? Müfredat yok, ya da var kimseye söylenmiyor, kitap yok, hoca yok, hocalara soru sormak yasak. Ders diye bir şey yok. Bir şeyler yapılıyor; ancak kimse bilmiyor ne yapıldığını, ne istendiğini; hepsi üst tarafa bağlı. Bir kaç joker tipli kişi almış olayı götürüyor, diğerleri de bana dokunmayan bin yaşasın deyip yatıyor. Zaten öğrenilecek bir şey yok, varsa yoksa rapido kalemlerle asetatlara yazı yazmak, sayfalarca. Eskilerden alınan “şam” denilen (o zamanlar copy-paste olayı daha yok) kopyalar tekrar tekrar ortaya konuluyor. Bazıları bizim gibi saf, ABD’de eğitim gördük ya; bir şeyler kendim yapayım diyorsun, ancak şamlayanların yanında yaya kalıyorsun. Zaten olay da eğitim değil, dönem sonundaki büyük sunuma hazırlık yapan tiyatrocular gibi. Bu asetata yazma işi o kadar çok vakit alıyor ki, özellikle eli ve beyni yatkın olmayanlar ve hala olayın farkında olmayan bizim gibiler için, o zamanlar bilgisayar olarak kullanılan Commodore-64, Sinclair gibi 48K makinelerde asetata yazılması gereken sunumları hazırlayıp, bağladığım TV’de göstermiştim, elektronikçiyiz ya; hiç de sıcak karşılanmadı (Daha sonraları tavanlara asılan boy boy projeksiyon makinelerine geçildi.) Bu kadar yeniliklere kapalı bir ortam o zamanlar. Bu arada akademiye, PG’ye gitmeyen arkadaşlar gemilerde zevkle görevlerine devam ediyorlar.
Devam edecek….