Anne-babalara, “çocuğunuza kalıcı zarar vermek ya da bile bile hasta etmek ister misiniz” diye sorsanız, hepsi dalga mı geçiyorsun diye tepki verirler, ancak, çoğu anne-baba farkında olmadan bu şekilde bir davranış içerisindedirler.
Hepimiz, en kıymetli varlıklarımızın ve geleceğimizin çocuklar olduğunu çok kolaylıkla ve düşünmeden söyleriz. Herkesin yaşamında ve yaşam alanlarında bir çocuk mutlaka vardır, kendi çocuğu olsun, torunu olsun, yeğeni olsun. Evlerdeki çocuk odaları, çocuk mobilyaları, çocuk mamaları hatta oyuncaklar: Hepsinin başında “çocuk, bebek” kelimeleri olsun ya da olmasın, çocuklara uygunluğununa teknik ve eleştirel gözden bakıldığında bazı acı gerçekler ortaya çıkar. Bunun için uzman olmak da gerekmez, azıcık araştırma, çocuk için kriterleri sıralama ve bunların edinilmesi düşünülen nesnede olup olmadığının kontrolü en çabuk ve doğru sonuca ulaştırabilir.
Nedir çocuk, bebek ortamları, çevre, eşya, oyuncak, giysi, yiyecek de bulunması gerekenler?
60 yaş ve yaklaşık 20 yıllık mobilya üretim sektör deneyimi kapsamında özetleyebileceklerim:
Çocuk odası fiziki şartları
Mimari plan açısından çocuk odası diye gösterilen odalar, genelde sadece boyutu küçük olduğu için böyle adlandırılır, yoksa çocuğun doğumdan itibaren ses, hava, güneş, daha sonra emeklerken, yürürken tehlike oluşturacak köşeler, kapı kolları, elektrik, TV, internet kablo ve duyları bunların wireless etkileri, pencerelerin şekli ve mekanizmalarında gerekli düzenleme yapıldığından değil. Genelde bütün bu özelliklere dikkat eden bir mimar, müteahhit görmedim de, anne-babaların bunları düşünmediğine, dikkat etmediğine hayret etmemek elde değil.
Çocuklar ve bebekler büyük insanlardan daha fazla hava solur, su içer ve yiyecek alır, vücut ağırlığına oranla. Zaten çocuk kalp atışları bile yetişkinlerden fazladır. Onların derileri belirli toksinleri daha fazla geçirir, daha az melanin ve ter sıvısına sahiptirler ve UV ışığı yeni gelişmekte olan gözlerine çok daha fazla zarar verir. İşitme duyuları 80 dB üstü seslere, telefon zili kadar, fazla maruz bırakıldığında hasar görebilir. Bu özellikler tüm organları kapsayacak şekilde genişletilebilir.
Bu şartlarla “bebek ya da çocuk odası” diye anne-babaların çocuklarını 24 saat bıraktıkları ortamları karşılaştırdığımızda, ne kadar çok para harcasalar da tabiattaki hiçbir hayvanın yuvalarına sağladıkları uygun fiziki şartları sağlayamadıkları ortaya çıkmaktadır.
Odalar, standart her odada olduğu mimari de, her köşede fiziki tehlikelerle dolu, duvarlarda solvent bazlı boyalar, mobilyalar daha parlak ve pahalı fakat daha zehirli sunta ve boyalarla dolu, ses ve ışık olarak tamamen rastgele, yerlerde PVC kaplama ya da zehirli halılar, wireless telefon ve internet radyasyonu ile dolu bir ortam, duvarlardaki elektrik ve diğer soketler, bunlara bağlı kablolar, kalorifer petekleri adeta çocukları bekleyen birer tehlike olarak durmakta.
Genel olarak inşaat ve mimari konusunda yapacak fazla seçeneğimiz olmayabilir. En azından bu odanın donatılmasında bari biraz dikkat, ileride çocuklarımızın kanser başta olmak üzere, çeşitli solunum yolu, alerji, göz, işitme ve diğer bir çok hastalıkların önlenmesine önemli katkıda bulunacaktır.
Çocuk Odası Mobilya
Bu odaya konulacak tüm ahşap eşyalar masif ağaç denilen doğal orman ürünlerinden seçilmelidir. Rengine, parlaklığına, tasarımına aldanıp konulacak işlenmiş ahşap, üzerine solvent bazlı vurulmuş boya ile başta çok yoğun olmak üzere yıllarca havaya zehir saçan kaynak olarak görülmelidir. Bu konuda eğer masif mobilya bulamıyorsak eskiciden ya da mağazada beklemiş 2-3 yıllık ürünler çoğu gaz salınımını bitirmiş olacağından daha sağlıklı olacaktır. Ancak eski mobilyayı aldıktan sonra tekrar solvent bazlı boya ile boyayacaksak faydası olmayacaktır. Suntalam, MDF gibi işlenmiş malzemeler kimyasal işlemler sonrası birer zehir kaynağıdır. Bunun üzerine Avrupa standartlarında mecbur olan su bazlı boya yerine, maliyet, parlaklık, işçilik nedenleri ile solvent bazlı boya atıldığında durum çok vahim olacaktır.
3Y:Yatak-Yastık-Yorgan
Yataklar organik yün, pamuk ve yüzde yüz lateks olarak seçilmelidir. Alev geciktirici olarak polibromlu difenil eterler (PBDE) yerine eskilerde olduğu gibi yünlü malzemeden olmalıdır. Modaya ya da etraftan dolma yanlış bilgilerle süngerler, viskolar tamamen kimyasal malzemeler olup yıllarca çocuklarınızın zehir solumasına neden olurlar ki bunlar mobilyadan da tehlikeli olmak üzere doğrudan çocuğun ağzına burnuna temas ederek adeta içine çekilmektedirler.
Yine yastık ve yorganlar, sentetik elyaf doldurulmuş, bunların nevresim ve kılıflarında ki kumaşlar ve boyaları, günümüzde tamamen kimyasal fakat güzel desenli, renkli, parlak. Eskinin klasik beyaz pamuk ve yün malzemeleri çoktan terk edilmiş. Ne uğruna? Sadece görüntü ve gösteriş için. Halbuki, bebeklerin, çocukların ağzının, burnunun ve tüm deriye mas eden bu kimyasal malzemelerin verebileceği hasarı tahmin edebilmek için uzman olmaya, akademik araştırmalara bakmaya gerek var mı?
Döşeme
Çocuk odalarına halı döşenmemesi tavsiye edilir. Ancak aldığınız ya da kiraladığınız ev çocuk odası halı kaplı ise sık sık ve detaylı bir şekilde temizlenmelidir. Eğer döşemesi olmayan alana halı konulmak isteniyorsa, sıcaklık, yumuşaklık nedeniyle, yün ya da pamuklu ve kimyasal boya kullanılmayan halılar konulmalıdır.
Hava
İnsan yaşamı birincil gereksinimi olan hava için odanın günde en az iki kez on beşer dakika havalandırılması faydalı, ancak bunun abartılması oda sıcaklığı ve nem oranını olumsuz etkileyebilir. Soğuk havalarda çocuk-bebek odada bulunmadığı zamanlarda bu işlem yapılabilir.
Odada pis koku var diye odayı sprey gibi kimyasallara tabi tutmamalı tersine koku varsa kokunun kaynağına inip potansiyel toksin ve bakteri kaynağı oluşturan alt-bezi, temizlik malzemeleri sür’atle ortamdan uzaklaştırmak gerekir. Bu spreyler aynı zamanda VOC kaynağı oluştururlar (VOC; Alifatik veya aromatik yapıda, kaynama sıcaklığı 250ºC’ ye kadar olan ve atmosferik fotokimyasal reaksiyon ile hava kirliliğine neden olan hidrokarbonlara verilen isimdir. VOC çevreye, özellikle toprak, yer altı suları ve hava kirliliğine neden olmaktadır. Kaynak: http://voc.nedir.com/#ixzz3fOBhynP0).
Doğal ve klasik yöntemler ise çocuk-bebek odalarına güzel koku vermek için kullanılabilir. Klasik olarak belki bizlerden birkaç nesil önceleri kullanılan koku keseleri pratik ve etkili doğal koku sağlama yöntemlerinden biri olabilir. İçerisine genellikle kurutulmuş lavanta konan tül ya da hasır kumaştan kesecikler, kokulu kurutulmuş bitki ve meyve kabukları çok daha sağlıklı ve nostaljik koku kaynakları olarak tercih edilmelidir.
Devam edecek…..