BKKY’a (Bu Konuda Kafa Yoranlar) göre, Yeni Korona-virüs Hastalığından iyileşme sonrası koşu ve yürüyüşlerimize kaldığımız yerden devam etmek için bazı noktalar:
Herkesle olan sosyal mesafenizi koruyor, ellerinizi sık sık yıkayıp, sürekli maske takıyor olsanız bile, özellikle de her gün birçok insanla temas halindeyseniz, COVID-19’a yakalanma şansı hala vardır. Koşucu ve sağlıklı olmamız bile bu tehlikeden muaf olmadığımızı gösterecek olaylar etrafımızda.
COVID-19 hastası olup iyileşmiş ve kendinizi daha iyi hissediyorsanızvücut makinasını ne zaman ve nasıl tekrar devreye alacaksınız? COVID-19’un vücut üzerindeki özellikle de koşucular için ana organlar olan kalp ve akciğerler üzerindeki etkileri tam olarak bilinemediği gibi, henüz, birbiri ile çelişenler bile mevcut. Bu nedenle iyileşme sonrası koşu ya da sıkı yürüyüşlere dönme konusunda dikkatli ve aşamalı bir politika izlenmeli, Banazlı İsmail’in Kartallar Yüksek Uçar’daki repliği “usuletle ve de suhuletle” nde olduğu gibi.
Yine BKKY’arın yazdıklarına baktığımızda, hastalığa yakalanma ve iyileşme süreçlerinin kişiden kişiye değiştiğini, kendi hastalığınıza ve tedavi planınıza dayalı özel bilgiler için sağlık uzmanınızla iletişime geçin şeklinde beylik önerilerle karşılaşırsınız.
COVID-19 teşhisi konduysa, ne kadar süre koşmayıp ara vermeniz gerekir?
Şu anda, bunun yanıtını doğru olarak verebilecek bir kişi bulmak zor. Her gün yeni gelişmeler ve iddalar ortama ya da internete düşüyor. Bir kere bu hastalığa yakalanıp iyileşen bir kesinlikle tüm semptomlardan tamamı ile kurtulduğuna emin olmalı. Son çıkan haberlerde bu hastalığın bağışıklığının çok kısa süreli olduğu ve hatta tam iyileşiyor gibi iken tekrar hastalık nüks edebiliyor. Bu konudaki 14 gün kuralı şimdilik önemli. Bu süre sonrası kendimizi iyi hissediyor ve semptomlar tamamı ile kayboldu diye görüyorsak koşmaya, hızlı yürüyüşlere ve diğer spor faaliyetlerine geri dönebiliriz ancak piano piano.
Schopenhauer’a göre bir şeyin önemi bizatihi varlığı değil yokluğu belirler; tıpkı hayatımızdaki en önemli üç saadeti: gençlik, özgürlük ve sağlığı kaybettiğimiz zaman önemine varırız. Önemli olan şey zevk değil, acıdır. mutlu günleri, mutsuz olduğumuzda farkına vardığımız gibi. Bu üç saadet de koşu sayesinde dipdiri kalabilir: Koşan gençleşir, özgürdür ve sağlıklıdır.
Bu nedenle hastalık döneminde bile her türlü hareketten uzak durmanız gerekmez. “İstirahat etmek” yan gelip yatmak olmamalıdır. Yeni araştırmalar hasta olan ya da olduğunu zanneden insanların hareketsiz kalması kan pıhtılaşması riskini artırdığını açıklıyor. Bunun yerine yorucu, güç, uzun koşulara katılmama anlamınadır, yoksa yürümek, hareket etmek bu ve her dönemde önemli. (Bir de hasta olmadığı halde tüm yaşam boyu hiç hareket etmeyenleri gözönüne getirin.) Müteakiben 15-20 gün geçti ve kendimizi tekrar güçlü hissetmeye başladık, bıraktığımız noktadaki performansımız derecesinde olmasa bile hissettiğimiz gücümüz kadarı iile başlayıp aşama aşama eski günlere dönmek hatta bu hırsla daha ileri gitmek mutluluk verici olabilir.
Tekrar egzersize başlamadan önce ne gibi önlemler almalısınız?
Önce korkulan covid-19 semptomlarından bazısı ile hastaneye gittiniz, test yapıldı ve pozitif, Covid-19 teşhisi epikriz raporunuza düşülecek.
Dünyanın sonu değil!
Bu durum sizin kendinizi ve etrafınızdakileri korumanız için bir işaret. Hastalığınızın ciddiyetine ve başvurduğunuz sağlık merkezine bağlı olarak, bir EKG, kan testleri ve muhtemelen bir ekokardiyogram (kalbin yapısını ve işlevini ölçer) yapılabilir. Kalbi kontrol ettirmenin ana nedeni, kalp krizi riski veya daha da ilginci, ani kalp ölümüne yol açabilecek bir aritmi (düzensiz kalp atışı) riski kontrolü içindir. Sıradan bir koşucuysanız ve semptomlar şiddetli değilse , semptomların düzelmesinden sonra 10 ila 14 gün beklemeniz ve ardından egzersize dikkatli bir şekilde devam etmeniz uygun olabilir. İmkan varsa koşmayı zararlı saymayan bir doktora danışmak her zaman iyi bir fikir olabilir. Ancak, asemptomatik( herhangi bir semptom yaşamadan) veya hafif semptomları olan çoğu insanın, doktorlarına danışmadan egzersize devam edebileceği BKKY uzmanlar söylüyor. Ancak semptomlar şiddetliyse veya hastaneye kaldırıldıysanız, doktorunuza danışın. American College of Cardiology, önceden rahatsızlıkları olanların egzersize dönmeden önce bir doktora danışmalarını önermektedir.
COVID-19 teşhisi sonrası, güvenli bir şekilde egzersize nasıl dönmelisiniz?
BKKY uzmanlar bu konuda henüz bir protokol oluşmasa da, çünkü konu çok taze, daha önce sahip olunan base-pace (düz bir zeminde çevre etkileri olmadan yapabildiğiniz sürat-pace) hızınızın ve mesafenizin yüzde 50’sinden fazla olmayacak şekilde yeniden başlamak makul bir davranış olabilir diyorlar. Bu şekilde koşuya-hızlı yürümeye başladığınızda kendinizi gözlemeniz gerekiyor. Hastalık sonrası uzun süre hareketsiz kalmış olmak, alınan ilaçların etkisi, kilo ve güç kaybı, moral-motivasyon eksikliği ve etraftan gelebilecek olumsuz yorumlar birleşiminden sonra koşarken-yürürken, alıştığınızdan daha zorlanacağınız ve daha kötü hissedeceğiniz bir sürece hazır olmak gerekir.
Base-Pace yüzde 50’sinden başladıktan sonra, kendinizi hazır hissettiğinizde, egzersiz yoğunluğunuzu ve haftalık mesafenizi kademeli olarak artırabilirsiniz. Her hafta yaklaşık yüzde 10 bir artışla 4-5 haftada eski günlere dönme stratejisi uygun olabilir.
Tekrar başladığınızda egzersizinizden vazgeçmeniz gereken bazı işaretler nelerdir?
Virüsün olası kalıcı etkilerinin yanı sıra egzersizden, belirli süre alışılmış koşulardan uzak kalmanın nedeniyle bazıları kendisini iyi hissetmeyebilir, bu normaldir. Hastalık öncesi fiziki durumunuza göre normalden farklı nefes darlığınız ve/veya kalp çarpıntısı nedeniyle göğsünüzde rahatsızlığınız varsa, koşuya ara verip hemen tıbbi yardım almak gerekir, imkan varsa check-up. Burada en önemli konu kalp olacaktır. Çünkü nefes darlığı, bacaklarda isteksizlik, hamlık olsa da zaten fazla zorlamadan bırakmak zorunda kalacaksınız. Ancak kalp başka! Hatta belki koşuya başlamadan önce bir EKG ve kalp kontrolu riski en aza indirmeye yardımcı olacaktır. Özellikle göğüste ağrı, bayılma veya bayılma hissi olduğunda hemen sporu bırakıp doktora başvurmanız gerekir.
Hastalık süresince oluşan form kaybı hissi neticesi sonucu oluşabilecek , nefes darlığı hafif ve stres oluşturmuyorsa devam edebilirsiniz, koşuya-yürümeye. Kararlı, yavaş ve düzenli bir antrenman sonrası her hafta daha iyi hissedeceğinizi görmeniz gerekir. Eğer bu gelişim gözlenmiyor ya da performansınız daha da düşüyorsa, yine bir kontrol yaptırmanız uygun olacaktır.
Miyokardit riski konusunda endişelenmeli miyim?
Kalp kası iltihaplanması, myocarditis, ile ilgili sorun, bunun kalp kasında uzun süreli yara izine neden olabilmesidir. Bu durum kalp yetmezliğine, anormal kalp atışına ve hatta ani ölüme yol açabilir.
COVID-19 ile Egzersiz Yapmak Tehlikeli Olabilir!
COVID-19 virüsü, diğer solunum yolu virüslerinde görülenden daha yüksek bir miyokardit insidansına neden olabildiği ortaya çıkmaya başlıyor. Bu konu henüz tam olarak bilinmemektedir. Miyokardit daha ciddi ve şiddetli vakalarda (tipik olarak hastaneye yatmayı gerektiren) daha yaygın olduğu ve asemptomatik veya hafif semptomatik vakalarda ortaya çıkma olasılığının daha düşük olarak BKKY uzmanlar tarafından belirtiliyor.
COVID-19 teşhisi konmamış, ancak hasta hissediyorsunuz ve bazı semptomlar ortaya çıkmış?
COVID-19 olarak teşhis edilmemiş ve test pozitif değil fakat COVID-19 bahse konu hafif semptomlar gösteriyorsanız, semptomlarınız düzeldikten iki hafta kadar sonrasına kadar egzersizlere ara vermek ve sonrasında yine usuletle ve de suhuletle koşulara başlamak iyi bir davranış biçimi olacaktır. Ve yine bu durumda da koşulara hastalık öncesi performansınızın %50 seviyede başlayıp yavaş yavaş artırmak gerekir.
Koşucuların dikkat etmesi gereken diğer ve önemli bir nokta da , COVID-19’un cilt belirtilerinden birinin COVID-Parmak olarak bilinen bir fenomen olmasıdır. Hastalar, kan damarlarının iltihaplanması veya dolaşım bozukluğunun neden olduğu düşünülen ayak parmaklarında çürük benzeri lekeler geliştirir. Koşucular, özellikle de bazen çürük ayak tırnakları yaşayanlar ayaklarında morarma veya kızarıklık fark ederlerse doktorlarına danışmalıdır. Aslında bu durum Ultramaraton koşanlar için sıradan ve beklenen bir olgu olmasına rağmen sıradan bir koşucu için sıradan bir sürat ve mesafede oluşuyorsa önem vermek gerekecektir.