Çocuklarımın üniversite tercihleri konusunda başkalarına bırakmamak için araştırmaya başladığım 1997 yılından itibaren konuyu takip ediyorum. Kendi çocuklarımın tercihinde yönlendirici oldum, iyi mi oldu yoksa daha da iyi olabilir miydi, kimse bilemez. Çünkü koşullar, değer yargıları, dünya dinamikleri, ekonomik durum hepsi çok değişti son 25 yıldır.
Aşağıda o dönemde, yıl 2004, yazmış olduğım bir analiz mevcut. Bu yıllarda hâlâ yüzdelik dilim ve puna konuşulurdu, başarı sıralaması gözden kaçırılmış bir konu idi. Halbuki en basit bir mantık ve ÖSYM algoritması gereği başarı sıralamasının tercih isabetinde en önemli değil TEK kriter olacağı açıktı. Neyse…
ÖSYM tercih kılavuzlarında her bölüm için bir önceki yılın en küçük puan ve yüzdelik dilimleri verilmektedir.
Öğrenciler 2004 yılındaki puan ve sıralamaları ile bir önceki yılın verilerini karşılaştırmaktadır. Bu da tam anlamı ile “ elma ile armut karşılaştırması “ kapsamına girmektedir.
Neden?
Kılavuzda verilen yüzdelik dilim nereden hesaplanmakta:
Yüzdelik dilimler = öğrencinin başarı sırası / OSYS ilgili yılın hesaplanan aday sayıları
Burada paydadaki hesaplanan aday sayıları, puan türü ve AOBP türü bazında yıllara göre büyük değişiklik göstermektedir.
Örnek:
Sözel puan türünde yıllara göre yüzdelik dilimlerin hesaplamasında kullanılan aday sayıları :
| PUAN TÜRÜ | Yıllar | 0,8 AOBP’Lİ Aday sayıları |
| Y-ÖSS-SÖZ | 2004 | 710.051 |
| Y-ÖSS-SÖZ | 2003 | 630.193 |
| Y-ÖSS-SÖZ | 2002 | 387.795 |
Aynı tablo 0,3 AOBP ve EK Puanlama içinde benzer şekilde belirlenir.
Buna göre 2002 yılında başarı sırası 10,000 olan bir öğrenci için yüzdelik dilimleri
| PUAN TÜRÜ | Yıllar | Yüzdelik dilim |
| Y-ÖSS-SÖZ | 2004 | 0,0141 |
| Y-ÖSS-SÖZ | 2003 | 0,0159 |
| Y-ÖSS-SÖZ | 2002 | 0,0258 |
Bu tabloda yüzdelik dilimlerdeki farklılığa dikkatinizi çekerim. Özellikle 2003’te, 2002 yılı referans alınarak yapılan tercihlerdeki yanlış yönlendirmeler önemli farklılık göstermektedir. 2004 tercihlerinde de 2003 yılı bilgilerinin kullanılmasındaki hata payı puan türü ve AOBP türüne göre değişiklik gösterecektir.
Halbuki bölümlere en düşük puanla giren öğrenci başarı sırası genelde aynı kalmaktadır.
Buna göre bir önceki yılın yüzdelik dilimine göre tercih yapıldığında(hesaplamada kullanılan aday sayıları arttığından her yıl başarı sırası azalmaktadır) tercihini geniş tutmayan adaylar açıkta kalmaktadır.
Bu nedenle, yüzdelik dilimler yerine daha az değişken olan ve hesaplamada kullanılan aday sayısından bağımsız “başarı sırası” kullanılırsa çok daha isabetli tercihler yapılabilecektir.
Ayrıca aynı bazda olmak üzere önceki yıllara göre başarı sırası gözlenerek trend hesaplanarak mevcut yılda başarı sırasına göre hangi bölüme girilebileceği çok daha hassas olarak bulunabilir.
Örnek:
ODTÜ bölümlerine ait basit bir inceleme aşağıdaki tablodadır,
| Yıllar | 2000 | 2001 | 2002 | 2003 | 2003->2004 yılı kontenjanları |
| Bilgisayar Mühendisliği | 907 | 814 | 711 | 951 | 110->100 |
| Elektrik ve Elektronik Müh, | 1.095 | 1.109 | 960 | 943 | 200->190 |
| Endüstri Mühendisliği | 764 | 1.090 | 1.288 | 1.418 | 110->100 |
| Makina Mühendisliği | 2.855 | 2.854 | 2.884 | 2.913 | 200->180 |
| Moleküler Biyoloji ve Genetik | 2.075 | 2.688 | 3.052 | 2.785 | 30->30 |
Bu gelişim ile birlikte aynı bölümlere ait 2004 kontenjanları da incelenerek hangi başarı sırası ile bu bölümlere girilebileceği büyük bir doğruluk ve güven derecesi ile bulunabilir.
Örneğin 2004 yılı için ODTÜ elektronik en az puanla girebilecek öğrenci başarı sırası 900’den küçük olacaktır.
Her öğrenci aldığı puana göre hedef bölümleri belirleyerek bu bölümlere ait yukarıda belirtilen basit bir analiz ve başarı sırasına göre tercih yaparsa 1 kişi bazında doğruluğa kadar erişilebilir ve bu kadar emek sarfedilen bir olayda, öğrenci, çok basit bir işlem eksikliği nedeniyle madur duruma düşmez.
Eskişehir, 11 Haziran 20121